(၁၆) လသားအရြယ္ကေလးရဲ႕ ဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္ျခင္း

(၁၆) လသားအရြယ္ ကေလးငယ္ေတြဟာ အေရာင္ေတြ ပံုသ႑ာန္ေတြနဲ႔ ႏူးညံ့ ေခ်ာေမြ႔တဲ့ မ်က္နွာျပင္ေတြကို အထူးသျဖင့္ စိတ္ဝင္စားတတ္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ကေလးအတြက္ အေရာင္ပါတဲ့ အရုပ္ေတြကို ထပ္တိုးေပးျခင္းအားျဖင့္ ကေလးငယ္အတြက္ ပိုမို စူးစမ္းတာေတြကိုျဖစ္ေစျပီး ကေလးကလည္း အၾကိဳက္ေတြ႔မွာပါ။ ၁၆လအရြယ္မွာ ကေလးငယ္က ကိုယ္ဆိုတဲ့ ကေလးသီခ်င္းေတြ ကာရံေတြကို ခံုမင္ႏွစ္သက္မယ့္အျပင္ အတူတူလိုက္ဆိုဖို႔ ၾကိဳးစားပါလိမ့္မယ္။ ကေလးရဲ႕ အၾကိဳက္ေတြကို ကိုယ္ကတေျဖးေျဖးနဲ႔ ရင္းႏွီးလာတာကို အလိုလို ေတြ႔ရွိလာပါလိမ့္မယ္။

လႈပ္ရွားႏိုင္မႈစြမ္းရည္

 လြန္ခဲ့တဲ့လေတြကတည္းက သူ႔ ပတ္ဝန္းက်င္ကို စူးစမ္းရတာကို သေဘာေတြ႕တတ္ျပီး အရာဝတၳဳ ေတြကို ၾကံဳရာ ေကာက္ယူဆုပ္ကိုင္တာ၊ အဲ့ဒီ့ အရာဝတၳဳေတြကို အနီးကပ္ေသခ်ာ စပ္စုတာ၊ သူ႔ပါးစပ္ထဲ ထည့္ၾကည့္တာ၊ ၾကမ္းျပင္ေပၚကို ပစ္ခ်တာ မ်ိဳးေတြ လုပ္တတ္ပါတယ္။ ျပီးေတာ့ ကေလးဟာ သူ႔ရဲ႕ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဘာေတြအထိ လုပ္ႏိုင္တယ္ဆိုတာ စမ္းေနတာမ်ိဳးေတြကို ေတြ႕ရမွာပါ။ သူဟာ သူ႔ကိုယ္သူ လမ္းေလွ်ာက္ႏိုင္တာကို သိတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ သူဟာ ဘေလာ့ဂ္တံုးေတြထည့္ထားတဲ့ေသတၱာလိုမ်ိဳး ေလးလံတဲ့ အရာဝတၳဳေတြကို သယ္ဖို႔ၾကိဳးစားတာ မ်ိဳးေတြပါ။ သူဟာ ဆိုဖာခံုေပၚကို တြယ္တက္ႏိုင္တယ္လို႔ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ယံုၾကည္ခ်က္ရွိလာတဲ့အခါ မီးဖိုေခ်ာင္ထဲကို ခံုကိုတြန္းသယ္ျပီး ခံုေပၚတက္ကာ မီးဖိုခံုအေပၚမွာ ဘာေတြရွိလဲဆိုတာကို စူးစမ္းပါလိမ့္မယ္။ အိမ္ကို ကေလးလံုျခံဳေရး (child proof) မလုပ္ရေသးဘူးဆိုရင္ မလုပ္မေနလုပ္လိုက္ပါေတာ့။ မီးဖိုေခ်ာင္ဟာ ကေလးအတြက္ အထူးသျဖင့္ အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ ေနရာတစ္ခုပါ။ မီးဖိုရဲ႕ အေနာက္ဖက္ကေန ဟင္းအိုးလက္ကိုင္ကို မီးဖိုအတြင္းဘက္ကိုထားျပီး ကေလးလက္လွမ္းမမီေအာင္ထားတဲ့ အေလ့အက်င့္ေလးလုပ္ေပးပါ။ အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ သန္႔ရွင္းေရးသံုး ထုတ္ကုန္ေတြ၊ ေဆးဝါးေတြကို အျပင္မွာ အလြယ္တကူမထားပဲ ေသာ့ပိတ္ျပီး ထိန္းထိန္း သိမ္းသိမ္းထားပါ။

ဘာသာစကား သင္ယူႏိုင္မွု

ျပီးခဲ့တဲ့ ရက္သတၱပတ္ေတြ လေတြအတြင္း ကေလးဟာ သူ႔ဘာသာ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ လုပ္ကိုင္တာေတြကို စမ္းသပ္ေနေၾကာင္း ျမင္ေတြ႔ျပီးျဖစ္ပါတယ္။ ကြ်မ္းက်င္သူေတြရဲ႕ အဆိုအရ ကေလးတစ္ေယာက္ဟာ သူသိ သေလာက္ကို ျပန္ေျပာႏိုင္ေနျပီဆိုရင္ သူဟာသူ႔ဘာသာ ရပ္တည္ေနႏိုင္ပါျပီ။  ၁၆လသား ကေလးငယ္ဟာ စကား ၇ လံုး ေလာက္ေသာ္လည္းေကာင္း ပို၍ေသာ္လည္းေကာင္း ရွင္းရွင္းလင္းလင္းေျပာတတ္ေနပါျပီ။ ဒါေပမယ့္ အမ်ားအားျဖင့္ေတာ့ သူဟာ ၾကိယာမပါတဲ့ စကားေျပာတာေတြ၊ ညႊန္ျပတာေတြ၊ ေျခဟန္လက္ဟန္ေတြနဲ႔ သူဘာ လိုခ်င္တယ္ သင့္ကို ဘာၾကည့္ေစခ်င္တယ္ဆိုတာေတြကို ေျပာျပပါလိမ့္မယ္။

ကေလးငယ္ဟာ သူေျပာႏိုင္တဲ့ စကားေတြထက္ပိုျပီး စကားလံုးေတြကို နားလည္ႏိုင္ေနပါျပီ။ (ကေလးငယ္ အတြက္ အခက္အခဲတစ္ခုကေတာ့ သူမ်ားရဲ႕ ေျပာစကားနားလည္ဖို႔ ၾကိဳးစားတာမဟုတ္ပဲ သူတို႔ရဲ႕ ႏႈတ္ခမ္း၊ လွ်ာနဲ႔ အသက္ရွဴတာေတြကို ေပါင္းစပ္ျပီး သူေတြနားလည္ေအာင္ ဘယ္လိုေျပာရမလဲဆိုတာပါပဲ) တစ္ရက္မွာ  မိသားစုေမြးထားတဲ့ ေခြးေလးကို ကားေသာ့ေတြ ငါဘယ္မွာထားမိပါလိမ့္လို႔ ေျပာလိုက္မိတဲ့အခါ ကေလးက ေသာ့ခ်ိတ္ထားတဲ့ေနရာကို ညႊန္ျပတာမ်ိဳး ဒါမွမဟုတ္ သ ဖိနပ္စင္က သူ႔ဖိနပ္ကိုသြားယူခိုင္းတဲ့အခါ သူဟာ ခက္သုတ္သုတ္ေလွ်ာက္သြားျပီး မိနစ္အနည္းငယ္ၾကာတဲ့အခါ ဖိနပ္ေတြယူျပီး ျပန္လာတာကို အံ့ၾသဖြယ္ ၾကံဳေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါဟာ စိတ္ကူးယဥ္ျပီး ေလွ်ာက္ျမင္ေနတာမ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။ ဘာေျပာတယ္ဆိုတာကို သူတကယ္ကို သိနားလည္တာပါ။

 အသိဉာဏ္ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွု

ဒီအခ်ိန္မွာ သူ႔အေမက ပံုမွန္ ပံုျပင္ေတြဖတ္ျပတာကို ႏွစ္ျခိဳက္တတ္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါ့အျပင္ တစ္ခါတစ္ရံမွာ သူ႔အေမ ပံုျပင္ ဖတ္ျပဖို႔ေမ့တဲ့ အခါမ်ိဳးမွာေတာင္ သတိေပးပါလိမ့္မယ္။ ပံုျပင္အေၾကာင္းအရာေတြကို တစ္ခ်ိန္ထဲမွာ မွတ္မိဖို႔ သူ႔အတြက္ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အေၾကာင္းအရာသစ္ေတြကို အထပ္ထပ္အခါခါေျပာျပေပးပါ။ ကေလးကို ဘာလုပ္ရမယ္ ဆိုတာမ်ိဳး သင္ေပးခ်င္တယ္ဆိုရင္ ရိုးရွင္းပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကို လုပ္ေဆာင္ဖို႔ သတိရပါ မိခင္တုိ႔။ သင္ေပးခ်င္တဲ့ အရာေတြကို ကေလးပတ္ဝန္းက်င္မွာ ထပ္ခါတလဲလဲ လုပ္ျပေျပာျပဖို႔ပါပဲ။ မိခင္တုိ႔ သိမွတ္စရာ အခ်က္ကေလးတစ္ခုကေတာ့ပံုျပင္တစ္ခုကို အၾကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ ဖတ္ျပ ေျပာျပေနတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ကေလးကို မပ်င္းသြားပါေစနဲ႔။ ပံုေျပာတဲ့ မိခင္က ဇာတ္ေကာင္ေတြကို ေျပာင္းလဲေျပာျပႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေန႔ကို ေျမေခြး အေၾကာင္းေျပာတဲ့အခါ။ ေနာက္ေန႔က် အနီဝတ္ရံုျခံဳတဲ့ ေကာင္မေလးအေၾကာင္း ေျပာင္းေျပာပါ။ ကေလးဟာ ရင္ခုန္ စိတ္လႈပ္ရွားစြာနဲ႔ ပံုျပင္ကို နားေထာင္ပါလိမ့္မယ္။

လူမႈေရး-စိတ္ခံစားမႈဆိုင္ရာ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မႈ

အခုလို ငယ္ရြယ္တဲ့ အသက္အရြယ္မ်ိဳးမွာေတာင္ ကေလးငယ္ဟာတစ္ခုခု မွန္တာကို လုပ္လုိက္ရင္ သူ႔ကို ေပြ႕ဖက္ တာ၊ ရယ္ေမာတာ၊ ေျမွာက္ေျပာတာ စတဲ့ အေကာင္းဆန္တဲ့ ဆုလာဘ္ေတြ ရရွိတာကို သိေနျပီး သူဟာ တစ္ခုခု မေကာင္းတာ၊မွားတာလုိ႔ သူ႔အျပဳအမူေတြကို လူေတြက သေဘာမက်တာ လ်စ္လ်ဴရႈတာေတြကိုလည္း သိရွိေနပါျပီ။ ( အံ့အားသင့္ေစမယ့္ အရာေတြကေတာ့ ကေလးငယ္ဟာ မတူညီတဲ့ လူေတြရဲ႕ ၾကိဳက္တာေတြ မၾကိဳက္တာေတြကို ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္နဲ႔ သိတတ္ နားလည္တာပါ။ ဥပမာ – သူက ေကာ္ဖီစားပြဲကို အရုပ္နဲ႔ ရိုက္တာ ဒါမွမဟုတ္ ေခြးရဲ႕ အျမီးကိုဆြဲတာ၊ အကိုအမေတြ ရယ္သံရွည္ေတြၾကားတဲ့အခါ သင့္ဆီကေန မ်က္ေမွာင္ၾကဳတ္တဲ့ အမူအရာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။)

ေတြ႕ရမယ့္သူထံက အေျခခံ လူမွုေရး ဆက္ဆံျပဳမူပံုမ်ိဳးေတြကေတာ့ လက္ျပတာ၊ ျပံဳးတာ၊ တူတူေရ ဝါး ေဆာ့တာနဲ႔ တျခား ရိုးရွင္းတဲ့ ဟန္ပန္ေတြပဲ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဒါေတြဟာ အတုယူရာကေန တတ္ေျမာက္လာတဲ့ သူ႔ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ လူမွုဆက္ဆံေရး ဟန္ေတြပါ။ ၁၆လအရြယ္ ကေလးဟာ သူ႔ကို လုပ္ျပသမွ်ေတြကို ျပန္လုပ္ျပတတ္ေနပါျပီ။  သူ႔ကို ေပြ႔ဖက္ နမ္းရွံဳ႕တာမ်ိဳးေတြလုပ္တဲ့ အခါ သူကလည္း သင့္လိုပဲ ျပန္လုပ္ပါလိမ့္မယ္။

---

---